Jak zapobiegać próchnicy?

Profilaktyka próchnicy zębów w dużej mierze zależy od nas samych, lecz badania pokazują, że popełniamy bardzo dużo błędów w codziennej dbałości o nasze uzębienie, a błędy te wynikają z bardzo prostej przyczyny, a mianowicie braku podstawowej wiedzy na temat tego skąd się bierze próchnica i jakie czynniki mają wpływ na jej rozwój.

Głównym czynnikiem wywołującym proces próchnicowy jest obecność w jamie ustnej drobnoustrojów-bakterii próchnicotwórczych, które przetwarzają w płytce nazębnej węglowodany na kwasy, które trawią szkliwo zębów zapoczątkowując tym proces próchnicowy; drugim czynnikiem jest dieta próchnicotwórcza, która dostarcza bakteriom substratu (węglowodanów) do przemian enzymatycznych.

Profilaktyka Stomatologiczna w Rzeszowie

Zapobieganie próchnicy powinno więc polegać na eliminowaniu tych głównych czynników poprzez odpowiednią higienę jamy ustnej oraz odpowiednią dietę. Oczywiście drobnoustroje są stale obecne w jamie ustnej, a węglowodanów nie da się całkiem usunąć z diety, mimo to jednak prawidłowe i odpowiednio częste szczotkowanie zębów oraz świadomość tego co spożywamy i w jakiej częstotliwości pozwala zdecydowanie zredukować ryzyko próchnicy.

Błędy, które najczęściej popełniamy jeśli chodzi o higienę jamy ustnej to mycie zębów o niewłaściwej porze w stosunku do spożywanych posiłków oraz zbyt niskiej częstotliwości. Poza tym myjemy zęby zbyt krótko, niestarannie i często niewłaściwą, źle dobraną szczoteczką. Z punktu widzenia profilaktycznego tylko dwukrotne szczotkowanie zębów w ciągu dnia jest niewystarczające biorąc pod uwagę, że spożywamy 3 do 5 posiłków zasadniczych dziennie, a często jeszcze kilku dodatkowych. Powinniśmy czyścić zęby po każdym posiłku, ponieważ każdy posiłek dostarcza bakteriom świeżego substratu, szczególnie jeśli składa się z węglowodanów. Dlatego jeśli niemożliwe jest szczotkowanie zębów po każdym posiłku należy chociaż przepłukać usta wodą, użyć nitki dentystycznej lub gumy do żucia, ale bezwzględnie trzeba mieć świadomość, że czyszczenie szczoteczką do zębów z użyciem pasty do zębów jest najbardziej skuteczną metodą walki z próchnicą, a pozostałe metody z użyciem nitki dentystycznej, wykałaczek, szczoteczek międzyzębowych, płynów do płukania są tylko metodami uzupełniającymi i nie zastąpią mycia szczoteczką do zębów.

Biorąc pod uwagę nasze nawyki, często zdarza się, że myjemy zęby rano i wieczorem, nie zwracając uwagi jak się ma pora naszego mycia w stosunku do spożywanego posiłku. Z obserwacji wiadomo, że z niewiedzy myjemy zęby rano po wstaniu z łóżka nie powtarzając tej czynności po zjedzeniu śniadania. Oczywiście mycie zębów celem odświeżenia jamy ustnej i oddechu jest równie ważne, ale należy pamiętać, że to najważniejsze z punktu widzenia profilaktyki próchnicy powinno odbywać się po posiłku, a więc po zjedzeniu śniadania. Zapominamy również, że nie tylko posiłki typu śniadanie, obiad, kolacja są dostarczycielami substratu dla bakterii, ale również drobne przekąski, owoce czy wręcz wszelkie napoje, soki, słodzona herbata, kawa – ponieważ zawierają cukier.

Mycie zębów, które jest bezwzględnie obowiązkowe to mycie wieczorne, po ostatnim posiłku, bezpośrednio przed położeniem się spać. Noc bowiem jest dość długim okresem czasu ,kiedy nie odbywa się tak zwane samooczyszczanie jamy ustnej, czyli oczyszczanie pod wpływem częstych ruchów połykania i pracy gruczołów ślinowych co częściowo chociaż mogłoby wyeliminować z jamy ustnej resztki pokarmowe i bakterie. Dlatego też wieczorne mycie zębów jest tak ważne, ale jeszcze ważniejsze jest by po tym ostatnim myciu zębów nie spożywać żadnych pokarmów ani napojów-jedynym dopuszczalnym napojem, który możemy spożyć jest woda mineralna – po każdym innym powinniśmy jeszcze raz umyć zęby.

Prawidłowa higiena jamy ustnej odnosi się nie tylko do zębów i dziąseł. Wiadomo, że bakterie zasiedlają również powierzchnię języka, dlatego myjąc zęby nie można zapominać o czyszczeniu języka z osadu; służą do tego specjalne szczoteczki dostępne w aptekach i drogeriach, poza tym wiele standardowych szczoteczek do zębów posiada specjalną część przeznaczoną do higieny języka oraz masażu dziąseł.

Kolejnym bardzo ważnym sposobem zapobiegania próchnicy jest odpowiednia dieta, a przede wszystkim właściwe nawyki żywieniowe i zasady dietetyczne. Wiadomo, że całkowicie nie jesteśmy w stanie wyeliminować z diety słodyczy i słodkich napojów, ale zawsze można je odpowiednio ograniczyć przy świadomości jak bardzo niekorzystny wpływ mają na nasze zęby. Bardzo skutecznym sposobem ograniczającym szkodliwy wpływ słodyczy i słodkich napojów jest stosowanie modelu jednego góra dwóch dni „słodkich” w tygodniu dla dzieci i młodzieży zamiast codziennego i to często kilkukrotnego ich spożywania w ciągu dnia. Mniejszym złem dla zębów jest poza tym zjedzenie większej ilości słodyczy jednorazowo niż częste kilkukrotne przyjmowanie tej ilości w ciągu całego dnia między posiłkami. Powinniśmy również wprowadzać dzieciom od najmłodszych lat nawyk spożywania napojów bez dodatku cukru, a najlepiej wody mineralnej. Każdy inny napój – sok, kompot, herbatka słodzona zawiera cukier a więc będzie wpływać na rozwój próchnicy.

Oczywiście te dwa czynniki wywołujące próchnicę zębów nie są jedyne, lecz te dwa jesteśmy w stanie sami wyeliminować i w ten sposób nie dopuścić do rozwoju próchnicy, a tym samym ograniczyć wizyty w gabinecie stomatologicznym do wizyt kontrolnych, ewentualnie do profesjonalnych zabiegów profilaktycznych jak skaling, piaskowanie, fluoryzacja, lakierowanie czy lakowanie zębów.